Allah Rasûlü’ne (s.a.v) Yakın Bir Âlim

Eyüb Sultan Hazretleri’nin türbesi civarında medfun bulunan Hacı Beşir Ağa[1], Hicaz’a gönderilerek Şeyhü’l-Harem olmuştu. Bir müddet bu vazifede kaldı. Döndükten sonra birgün, Padişah Birinci Mahmud ile mülakatı esnasında, Padişah, Harem-i Şerifte ne kadar kaldığını, bu kadar müddet zarfında ne gibi hârikulâde hâdiselerle karşılaştığını sordu. Hacı Beşir Ağa yaşadığı bazı hârikulâde hâdiseler anlattı. Bunlardan birisi şudur:

“Ravza-i Mutahhara’daki Cibril Kapısı gecenin seher vaktine yakın bir zamanda aralanırdı, gireni anlamak ve tecessüs etmek isterdim, fakat vücuduma arız olan rehâvet ve durgunluk neticesi içeri giren zatın kim olduğuna muttali olamıyordum. Bir gece yine Cibril Kapısı açıldı, hemen kapıya koştum, ben kapıda iken içeri bir zat girdi. Giren zata kim ve nereli olduğunu sordum. Konya mülhâkâtından Hâdimli Muhammed Efendi olduğunu haber verdi. Sebebi ziyaretini sual ettim:

«–İmamı Birgivî’nin Tarikat-ı Muhammediyye isimli eserini şerhediyorum, şüphe ettiğim bazı hadis-i şeriflerin fem-i saâdet-i Nebevî’den şeref-sudûr buyrulup buyrulmadığını ruh-i Peygamberî’den sorup öğrenmek için geldim[2].» deyince o zâtı alıp odama götürdüm. Bir müddet kaldıktan sonra müsaade istedi, Mescid-i Nebî’de sabah namazını kıldıktan sonra gitmesini söylediysem de:

«–Memleketimde imamet vazifem var, müsaade buyur» dedi ve ayrılıp gitti. Bu ilk görüşmeden sonra arada gelir, görüşürdük.”

Padişah, Hacı Beşir Ağa’nın bu sözünün doğruluğuna kanaat getirmek için Ebû Saîd el-Hâdimî’yi İstanbul’a davet etti.

Hâdimî Muhammed Efendi, İstanbul’a geldiğinde, Padişah, yaş, baş, şekil, şemail ve sîmâca Hâdimî’ye benzeyen birkaç zatı bir araya getirdikten sonra Hacı Beşir Ağa’yı çağırdı ve bu zatları ona gös­terdi. Hacı Beşir Ağa, bu zatlar arasından doğruca Ebû Saîd el-Hâdimî’nin yanına giderek “Hoş geldiniz” deyince Padişah hayretler içinde kaldı. Böylece Hacı Beşir Ağa’nın Hâdimî hakkında hikâye ettiği vakıaya ina­ndı ve mutmain oldu.

Bu sûretle Hâdimî Muhammed Efendi’nin şöhreti yayıldı. Mânevî kemâline yakînen şâhit olan Padişah, İstanbul’un tanınmış ve büyük âlimlerinden bir kısmını davet ederek Hâdimî’nin, sarayda kendi huzurunda ders takrir etmesini emretti. Hâdımî’nin Anadolu’dan gelip kendilerine ders takrir ederek Padişah’ın teveccühüne mazhar olması, İstanbul ulemâ­sının nefislerine giran geldi. Aralarında konuşup bu zatın, sofî ve Anadolu’dan olması müna­sebetiyle fıkıh, ferâiz ve emsali ilimlerden başkasında behresi yoktur, diye düşündüler. Usul, mantık, meânî, beyan ve bedî’den bir kaç sual tertip ederek ders esnasında sorup şöhretini kırmak ve Padişahın nazarından düşürmek istediler.

Hâdimî Muhammed Efendi soru­lan her sualin cevabını verdi ve: «Vermiş olduğum cevap kabul buyruluyor mu, efendim?» diye sual soranların her birine verdiği cevabı kabul ettirdi. Sonra da, muhatap­lara verdiği ve muhatapların da kabul ettiği cevaplara kendisi itiraz ederek, «Ne buyruluyor, efendim?» diye sorular sormaya başladı. Muhataplar Hâdimî Efendi’nin itirazlarını cevaplandıramadılar. «el-Cezâ min cinsi’l-amel: Ceza yapılan işin cinsine göredir» fehvasınca gözden düştüler. Hâdimî’nin mevkii Padi­şahın nazarında bir kat daha yükseldi. Bu münasebetle Padişah, bütün İstanbul ulemâsının Ayasofya camii şerifinde toplanmasını, Hâdimî Efendi’nin de «Fatiha-i Şerife»yi onlara tefsir etmesini istedi.

Hâdimî, Padişahın bu iradesini işitince Şeyhülislâm’a ricâda bulunarak:

«–Padişâhın iradesini işittim, dersimde hocam Kazâbâdî Ahmed Efen­di’nin bulunmasından haya ederim. Hocamın dersimde bulunma­masını temin etmenizi zât-ı âlinizden temennî ederim.» dedi.

Şeyhülislâm, Hâdimî’ye:

«–Hoca Efendi, Padişahın emri verildikten sonra üzerinde tadilât yapılamaz, ben hocanıza söylerim, sizden biraz evvel camii şerife gelir ve sizin göremeyeceğiniz bir mahalle oturur.» cevabını verdi.

Böylece Hâdimî Muhammed Efendi, İstanbul ulemâsına «Fâtiha-i Şerife»nin tefsirini takrir etti ve Padişahın emriyle İstanbul ulemâsına matbu birer icazetname verdi.[3]