در اصل همه ادیان الهی توحید را آموزش داده اند. یعنی یگانگی خداوند و اینکه همراه و شریکی ندارد. حضرت ابراهیم (ع) برای اینکه بتواند توحید را بفهماند از پدرش آذر شروع کرده بود.[1] اساسی ترین مسئله ای که یهودیت در ابتدا بر آن تاکید کرده همانا توحید بوده است. بر اساس متن تورات، اولین انسان و فرزندانش و نوح[2]، ابراهیم، اسحاق، یعقوب و یوسف (علیهم السلام) مردم را به خداوند یگانه دعوت کرده اند. از ده فرمان که به موسی داده شد و دیگر جاهای تورات موضوعی که بیشترین تاکید بر آن رفته همانا یگانگی خداوند تبارک و تعالی است.[3] اساس زبور/ مزامیر که بر حضرت داوود نازل شد، عبادت خداوند یگانه است. حضرت عیسی تاکید کرده است که اولین اصل در شریعتش یگانگی خداوند است.[4]
آن تشبیه های شدیدی که در یهودیت بر تصور خداوند همچون یک انسان موجود است؛ آن عشق و دوست داشتن شدید در مسیحیت که عیسی مسیح انسان را الهی کرد، و به همین علت راه را باز کرد تا از برداشت توحیدی به تثلیث برسد. و اما اسلامیت تیرگی موجود در این نکته را، یعنی در مفهوم توحید را در طول زمان به روشنایی رسانده است. و مسیحیان و یهودیان را دعوت کرده تا در مسئله توحید یکی باشند. [5]
دلایل عقلی و نجومی نیز وحدانیت خالق را نشان می دهد. قرآن کریم در این باره می فرماید:
«خداوند تعالی فرزندی بر خود نستاد؛ هیچ آفریننده ای برابر با او نیست. اگر اینچنین می شد هر آفریدگاری آفریده خویش را اداره می کرد و مطلقاً یکی از اینان بر دیگری غلبه می کرد (تلاش می کردند بر یکدیگر پیشی بگیرند). خداوند از چیزهایی که آنان(مشرکان) بر وی نسبت می دهند منزه است.» (مومنون، 91)
«اگر در زمین و آسمان خدایانی غیر از خداوند تعالی می بود، زمین و آسمان (نظام این دو) قطعاً که تابحال ویران شده بودند. پس خداوند که رب عرش است از صفاتی که اینان می گویند منزه است.» (انبیا، 22)
وجود بیش از یک خالق و خداوند باعث می شد تا هر یک در ذات و صفات و فعل خود دچار صفاتی چون ناکاملی، نقصان و مخلوقیت شوند. یعنی خالق یگانه بودن او ضرورت دارد.
بر اساس اسلام، بزرگترین گناهان همانا عدم شناخت خداوند و تصور شریک به وی در ذات و صفات و افعال و سهیم کردن کسی در الوهیت است. گناه «شرک: شریک قرار دادن.» را اکبرالکبایر : بزرگترین گناهان گفته اند. حق تعالی شرک را بصورت «بزرگترین ظلم و ناحقی» ، «افترا زدن با یک گناه بزرگ» توصیف می نماید.[6] خداوند تعالی در صورت التماس دیگر گناهان را می بخشد، او می فرماید شرک و عدم توبه بر آن قبل از مرگ، به هیچ وجه بخشودنی نیست.[7] در آیه ای نیز اینچنین می فرمایند:
«(ای رسولم!) حتماً بر تو و دیگر پیامبران قبل از تو این واقعیت وحی شده است که: “قسم که، اگر به شرک دچار شوی همه اعمال مقبولت هیچ می شوند و در آخرت از شکست خوردگان می شوی!“» (زمر، 65)
تنها راه رهایی از گناه شرک همانا ترک آن و حرکت بسوی توحید است.
[1]. قرآن کریم، سوره مریم، 42-47
[2]. تکوین، 26-28: 1؛ 4:26؛ 6:9.
[3]. خروج، 20: 2-3، تنسیه، 6: 4-5
[4]. مارکوس، 12: 28-29.
[5]. آل عمران، 64، پروفسور دکتر او. ف. هارمان، ماده، “اسلام”.، DİA، 23، 4.
کسی که اعتقاد تثلیث را اولین بار به میان کشید پاولوس بود. وی وقتی از طرف یهودیان تهدید به مرگ شد به شمال فرار کرد و در آنجا مسیحیتی مبتنی بر تثلیث را به تبلیغ گذاشت. در آن زمان اعتقاد تثلیث از طرف عده زیادی مسیحی رد می شد که بعدها از طرف امپراطوری بیزانس که از دین چند خدایی یونانیان تاثیر گرفته بود بعنوان دین رسمی امپراطوری انتخاب شد. فریدرید، در کتابش به اسم Shattered İmages تخریب اصل اعتقاد به توحید در مسیحیت و نحوه تغییر آن به تثلیث را توضیح می دهد.
[6] . لقمان، 13؛ نساء، 48.
[7] . نساء، 48، 116.