از طرف خداوند قبل از انسان آفریده شده است، فاقد جنس مذکر و مؤنث است، و موجوداتی لطیف و نورانی هستند و هر زمان در اطاعت خداوند متعال هستند. ملائکه طرف مخاطب خدا هستند و با او صحبت می کنند. هیچ موقع در مقابل خداوند سرکشی و عصیان نمی کنند و هر امری از طرف خداوند را بدون کم وکاست اجرا می کنند. خوردن، نوشیدن، خوابیدن، خسته شدن، نفرت داشتن و از این قبیل خصایص انسانی به دور هستند.
آرزوهای حیوانی و خواسته های نفسانی ندارند. خطا و گناه نمی کنند. بینهایت قدرتمند هستند وتوانایی حرکت سریع را دارند. با اجازه خداوند متعال می توانند در اشکال مختلف ظاهر شوند. علم غیب و موضوع های که فقط مختص خداوند است را نمی دانند. امّا موضوعاتی که خداوند متعال تعلیم داده است را به اندازه آموزش دیدنشان می دانند. [1]
جن ها با حس ها قابل ادراک نیستند، مانند انسانها دارای شعور و اراده هستند، مکلف به اطاعت از دستورات خداوند هستند؛ نوعی موجود هستند که نوع خوب، بد، مؤمن و فقیر دارند. شیطان نیز از جنّ ها است.
شیطان که با تکبّر و غرور عصیان کرد، از زمان حضرت آدم به بعد برای منحرف شدن انسان ها از را حق به هر کاری دست زد.[2] حق تعالی با وسیله های گوناگون دشمنی شیطان با انسان را بیان می کند. خداوند می فرمایند: به دنبال شیطان حرکت نکنید![3]
به خصوص با تأکید بر حوادث مرتبط با حضرت آدم (ع)، می فرمایند که دشمنی شیطان با انسان تا روز قیامت ادامه خواهد داشت.[4]
در قرآن آمده است که شیطان از این جهت که انسان ها قادر به دیدن او نیستند، بر روی صراط مستقیم نشسته و از راست، چپ، روبرو، پشت سر به انسان ها نزدیک می شود[5]، وکارهای ناپسند را با تزئین کردن خوب جلوه می دهد[6]، وعده های دروغین می دهد[7]، دستورت خداوند را زیر پا می گذارد[8]، انسان ها را به کارهای حرام تشویق می کند، در میان انسان ها فتنه می آفریند[9] و آنها را به جان همدیگر می اندازد، با وسوسه برای انسان ها حیله و دام درست میکند.[10]
حق تعالی به ابلیس که پدر شیاطین است و در عالم امتحان قرار دارد مهلت داده است[11]، اما فرموده که به انسان هایی که ایمان آورده اند و صاحب اخلاص و تقوا هستند، کاری نداشته باشد، و خداوند تبارک و تعالی بندگان خودش را محافظه خواهد کرد.[12]
قدرت شیطان فقط به انسان هایی که برای خداوند شرک قائل هستند، تأثیر دارد. دوستان شیطان کسانی هستند که ایمان نیاورده اند. خداوند متعال در قرآن کریم اینچنین می فرمایند:[13]
«آيا به شما خبر دهم كه شياطين بر چه كسى نازل مىشوند؟ آنها بر هر دروغگوى گنهكار نازل مىگردند; آنچه را مىشنوند (به ديگران) القا مىكنند; و بيشترشان دروغگو هستند.» (شعرا،221-223)
قرآن کریم توصیه می کند که از وسوسه و دام های جنّ و انسان های شیطانی به خداوند پناه ببرید.[14]
اما نباید این تصور پیش بیاید که شیطان قدرتی است که نمی توان با او مبارزه کرد. حق تعالی هر چقدر هم که به موجب امتحان به او مهلت و بعضی توانایی ها داده است . اما صلاحیت و قدرت نامحدود نداده است. در قرآن بیان شده است که دام های او سست و ضعیف است، به روی انسان ها دارای حاکمیت تاثیر گذار نبوده و غیر از دعوت به کارهای ناپسند، نمی تواند کاری انجام بدهد.[15]
.[1] بقره، 30-34؛ اعراف، 27،11؛ هود، 69-70؛ حجر، 51،28-52؛ عسراء، 92،61؛ کهف، 50؛طه، 116؛ سعد، 73، 71؛ نجم، 5؛ تحریم، 6؛ تکفیر،20.
. نخل، 63.[2]
. بقره،208،168؛ انعام،142؛ اعراف، 22؛یوسف، 5؛ الاسراء، 53؛طه، 117؛فاطر،6؛ یاسین، 60؛ زخرف،62.[3]
. حجر، 38،34.[4]
. اعراف، 16-27،17.[5]
. انعام،43؛ انفال، 48؛ نحل، 63؛ فصلت، 25؛ نمل،24؛ عنکبوت،38.[6]
. نساء، 119-120؛ اسراء،64؛ حج، 52-53؛ محمد، 25.[7]
. بقره، 169؛ نساء، 119؛ مریم، 83؛ فاطر، 6.[8]
. مائده، 91؛ انعام، 121؛ اسراء، 53؛ یوسف،100.[9]
. نساء، 76؛ اعراف،200-201؛ انفال، 11؛ یوسف،5؛ مؤمنین،97؛ مجادله، 10؛ ناس،4-6.[10]
[11]. در مورد دیگر شیطان ها مانند ابلیس که دارای عجل طولانی باشند، اطلاعاتی نداریم. امّا برای ابلیس طول عمر بیشتر شناخته شده است.( لطفی، کازانجی، عقیده اسلام، ص. 111.)
. حجر، 40-42؛ نحل، 99؛اسراء، 65؛ سعد،82-83.[12]
. اعراف،30،27؛ نحل،100؛ مریم،83.[13]
. اعراف، 200؛ نحل، 18؛ مؤمنین، 97-98؛ فصلت، 36؛ ناس، 1-6.[14]
. نساء، 76؛ ابراهیم، 22؛ حجر، 42؛ نحل،99؛ اسراء، 65.[15]