Hz. Hatîce’nin künyesi Ümmü Hind idi, daha sonra Ümmü’l-Kāsım künyesini aldı. Annesi Fâtıma binti Zâide b. Cündeb el-Âmiriyye’dir. Soyu dedelerinden Kusay’da Rasûlullah (s.a.v)’in soyuyla birleşir. Daha önce Ebû Hâle Hind b. Zürâre et-Temîmî ile evli idi. Bu evliliğinden Hind isimli oğlu dünyaya geldi. Ebû Hâle’nin ölümünden sonra Atîk b. Âbid el-Mahzûmî ile evlenmiş ve ondan da yine Hind (Ümmü Muhammed) isminde bir kızı oldu. İkinci kocasının vefatından sonra soyu, şerefi, güzelliği ve zenginliği sebebiyle pek çok ileri gelen Mekkeli onunla evlenmek istemiş ama o bu tekliflerin hiçbirini kabul etmemiştir. Hz. Hatîce (r.a) çeşitli bölgelere kervanlar göndererek ticaret yapıyordu. 10 Ramazan (23 Ocak) 617’de Mekke’de vefat etti. Hacûn (Cennetü’l-Muʻallâ) kabristanına defnedildi. Onu kabrine bizzat Rasûlullah (s.a.v) indirdi.[1]
֎
Hz. Hâtîce’nin arkadaşı Nefîse bint-i Münye şöyle anlatır:
“Hatîce bint-i Huveylid, becerikli, gayretli, sağlam karakterli ve şerefli bir hanım idi. Kavminin erkekleri onunla evlenmek için can atarlardı. Lâkin Hz. Hâtîce, Muhammedü’l-Emîn’in karakter ve şahsiyetine hayrandı. Muhammed (a.s) Şam ticâretinden döndükten sonra Hatîce, kendisiyle evlenmek isteyip istemeyeceğini anlamak maksadıyla beni ona gönderdi:
‘−Ey Muhammed! Sen niçin evlenmiyorsun?’ diye sordum.
‘−Maddî imkânım yokken nasıl evlenebilirim?’ dedi.
‘−Eğer imkânın olsa mal, şeref ve güzellik sâhibi bir kimse ile evlenir misin?’ diye sordum.
‘−Kim bu hanım?’ dedi.
‘−Hatîce!’ dedim.
‘−Sence bu mümkün mü?’ dedi.
‘−Orasını bana bırak’ dedim.
‘−O hâlde ben de senin dediğini yaparım’ dedi.
Hemen gidip durumu Hatîce’ye bildirdim.”[2]
Hz. Hatîce, Nefîse Hâtun’un müjdesi üzerine Efendimiz’e izdivac teklifinde bulundu. Âlemlerin Efendisi bu durumu amcası Ebû Tâlib’e haber verdi. Ebû Tâlib, Hz. Hatîce’yi babası Huveylid b. Esed’den istedi. O da kızını Efendimiz (s.a.v) ile evlendirdi.[3]
Rasûlullah (s.a.v) Hz. Hatîce’ye mehir olarak 20 genç deve[4] ve 12 buçuk ukıyye verdi.[5]
Evlendiklerinde Rasûlullah (s.a.v) 25 yaşlarında Hz. Hatîce ise İbn İshâk’ın zayıf bir rivayetine göre 28,[6] Vâkıdî’nin rivayetine göre 40 yaşında idi.[7] Hz. Hatîce vâlidemiz, malı ve canı ile Peygamber Efendimiz’e yeni bir güç kaynağı oldu.[8]
Rasûlullah (s.a.v) hicret edinceye kadar Hz. Hatîce’nin evinde oturdular. Hicret ettiklerinde o eve Akîl b. Ebî Tâlib el koydu.[9]
Allah Rasûlü (s.a.v):
“(Zamanının) en hayırlı kadını Meryem bint-i İmrân’dır. (Bu zamanın) en hayırlı kadını ise Hatîce bint-i Huveylid’dir” buyurmuşlardır.[10]
Şerefli bir âileye mensup olan Hz. Hatîce validemize, yüksek ahlâkı sebebiyle İslâm’dan önce Afîfe ve Tâhire denirdi. İslâm’dan sonra da Hatîcetü’l-Kübrâ denilmiştir.[11]
[1] Bkz. Hâkim, el-Müstedrek, 3/200; TİA, “Hatice”, Temel İslam Ansiklopedisi (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2020), 3/409-411.
[2] İbn Saʻd, et-Tabakātü’l-kübrâ, 1/131.
[3] Ebû’l-Faḍl Aḥmed b. ʿAlî el-İbn Hacer el-ʿAsḳalânî, Fethu’l-Bârî şerḥu Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî, thk. Muḥammed Fuʾâd ʿAbdulbâḳî (Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1959), 7/134.
[4] İbn Hişâm, es-Sîretü’n-nebeviyye, thk. Mustafa es-Sekkā (Kahire: Mektebetü Mustafa el-Bâbî, 1375), 1/190.
[5] İzzüddîn Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-gābe fî maʻrifeti’s-sahâbe, thk. Ali Muhammed Muavvad – Âdil Ahmed Abdülmevcûd (Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ʿİlmiyye, 1415), 1/124.
[6] Hâkim, el-Müstedrek, 3/200.
[7] İbn Saʻd, et-Tabakātü’l-kübrâ, 8/17.
[8] İbn Saʻd, et-Tabakātü’l-kübrâ, 8/14-15.
[9] Ebû Abdullah Muhammed b. İshak Fâkihî, Ahbâru Mekke fî kadîmi’d-dehri ve hadîsih, thk. Abdülmelik b. Abdullah b. Dehîş (Mekketü’l-Mükerreme: Mektebetü’l-Esedî, 1424), 4/7.
[10] Buhârî, “Menâkıbu’l-Ensâr”, 20; Müslim, “Fedâilu’s-Sahâbe”, 69.
[11] İbn Saʻd, et-Tabakātü’l-kübrâ, 8/14-15.